Wat beloven de partijen concreet?
De directeur van de Open State Foundation roept in een opinieartikel van 16 november jl. het aankomende kabinet opnieuw op om "eindelijk eens inzichtelijk te maken wie er lobbyen bij onze politici". Het is in de Tweede Kamer al jarenlang onderwerp van discussie, maar concrete wetgeving blijft uit. Met de verkiezingsuitslag van 29 oktober 2025 rijst de vraag: wat beloven de partijen in hun verkiezingsprogramma’s? En belangrijker nog: hoe concreet zijn die beloften?
Wat beloven de partijen concreet?
De directeur van de Open State Foundation roept in een opinieartikel van 16 november jl. het aankomende kabinet opnieuw op om "eindelijk eens inzichtelijk te maken wie er lobbyen bij onze politici". Het is in de Tweede Kamer al jarenlang onderwerp van discussie, maar concrete wetgeving blijft uit. Met de verkiezingsuitslag van 29 oktober 2025 rijst de vraag: wat beloven de partijen in hun verkiezingsprogramma’s? En belangrijker nog: hoe concreet zijn die beloften?
Het motorblok: CDA en D66 – contrast zonder garanties
Het verschil tussen beide partijen is groot. Het CDA-programma richt zich vooral op corruptiebestrijding via "bewustwording en verplichte trainingen bij gemeentes" en op buitenlandse inmenging door een meldplicht voor giften aan religieuze instellingen uit onvrije landen.
D66 belooft expliciet "meer inzicht in pogingen om politieke besluitvorming te beïnvloeden" – de duidelijkste verwijzing naar een lobbyregister. De partij koppelt dit aan bredere transparantie-ambities: techbedrijven reguleren, desinformatie bestrijden, en interne partijdemocratie wettelijk verplichten. Zoals gebruikelijk in een verkiezingsprogramma wordt dit niet concreet ingevuld. Wat betekent "meer inzicht" eigenlijk? Komt er een verplicht register? Openbare agenda's van bewindspersonen? Uitbreiding van de lobbyparagraaf in wetsvoorstellen? Wachtperioden voor ex-politici? Sancties bij overtreding?
Lobbyregulering is ook geen expliciet onderdeel van de informatie-opdracht van Sybrand Buma. Maar wat als we nog eens doorkijken naar mogelijke coalitiepartners?
Rechts: VVD en JA21 – andere focus
De VVD heeft historisch een principieel bezwaar tegen vergaande lobbyregulering vanuit het argument van vrijheid van ondernemerschap en beperking van overheidsinterventie. Opvallend is wel JA21's voorstel om artikel 3:305a BW te schrappen – waardoor belangenorganisaties niet meer zouden kunnen procederen in het algemeen belang.
Links: GroenLinks-PvdA – concrete plannen
Mocht er over links gezocht worden, dan liggen er meer mogelijkheden. GroenLinks-PvdA komt met het meest concrete voorstel: een lobbyregister voor de Rijksoverheid waarin ambtenaren en politici vermelden met welke belangenorganisaties over welke onderwerpen contact is geweest. Daarnaast komt er toetsing van belangenverstrengeling door het College Rechtspositie Politieke Ambtsdragers in de eerste twee jaar dat bewindspersonen, Kamerleden en topambtenaren een nieuwe baan aanvaarden. Ook willen zij een maximum van 20.000 euro aan donaties aan politieke partijen, met openbare registratie boven de 1.500 euro.
Coalitiescenario's: wat gebeurt er bij onderhandelingen?
Bij een centrumrechtse regering lijkt de kans op een lobbyregister beperkt. Bij een centrumlinkse regering neemt de kans daarop toe, maar ook de politieke kleur van een bewindspersoon in kwestie zal dan in toenemende mate van belang zijn. Het lobbyregister kan tot ‘vrij onderwerp’ worden gemaakt. Ondertussen blijven vooral woningbouw, migratie en economische onderwerpen de politieke agenda domineren.
Ongeacht de plannen van een kabinet over centrumlinks of centrumrechts, blijft het voor de BVPA belangrijk dat verschillende instrumenten en de bovenliggende doelen in samenhang worden bezien. Van lobbyisten mag transparantie worden verwacht. Om daadwerkelijk inzicht in besluitvorming te bevorderen is aandacht voor de belangenafweging aan de ontvangende kant van de lobby echter minstens even belangrijk. Voor dit laatste is bijvoorbeeld de lobbyparagraaf een geschikter instrument dan het register dat weer andere doelen kan dienen. Welke coalitie er ook komt, de BVPA blijft graag bijdragen aan doordacht beleid dat daadwerkelijk waarde toevoegt aan het bevorderen van onze democratie en goede besluitvorming.
Het verschil tussen beide partijen is groot. Het CDA-programma richt zich vooral op corruptiebestrijding via "bewustwording en verplichte trainingen bij gemeentes" en op buitenlandse inmenging door een meldplicht voor giften aan religieuze instellingen uit onvrije landen.
D66 belooft expliciet "meer inzicht in pogingen om politieke besluitvorming te beïnvloeden" – de duidelijkste verwijzing naar een lobbyregister. De partij koppelt dit aan bredere transparantie-ambities: techbedrijven reguleren, desinformatie bestrijden, en interne partijdemocratie wettelijk verplichten. Zoals gebruikelijk in een verkiezingsprogramma wordt dit niet concreet ingevuld. Wat betekent "meer inzicht" eigenlijk? Komt er een verplicht register? Openbare agenda's van bewindspersonen? Uitbreiding van de lobbyparagraaf in wetsvoorstellen? Wachtperioden voor ex-politici? Sancties bij overtreding?
Lobbyregulering is ook geen expliciet onderdeel van de informatie-opdracht van Sybrand Buma. Maar wat als we nog eens doorkijken naar mogelijke coalitiepartners?
Rechts: VVD en JA21 – andere focus
De VVD heeft historisch een principieel bezwaar tegen vergaande lobbyregulering vanuit het argument van vrijheid van ondernemerschap en beperking van overheidsinterventie. Opvallend is wel JA21's voorstel om artikel 3:305a BW te schrappen – waardoor belangenorganisaties niet meer zouden kunnen procederen in het algemeen belang.
Links: GroenLinks-PvdA – concrete plannen
Mocht er over links gezocht worden, dan liggen er meer mogelijkheden. GroenLinks-PvdA komt met het meest concrete voorstel: een lobbyregister voor de Rijksoverheid waarin ambtenaren en politici vermelden met welke belangenorganisaties over welke onderwerpen contact is geweest. Daarnaast komt er toetsing van belangenverstrengeling door het College Rechtspositie Politieke Ambtsdragers in de eerste twee jaar dat bewindspersonen, Kamerleden en topambtenaren een nieuwe baan aanvaarden. Ook willen zij een maximum van 20.000 euro aan donaties aan politieke partijen, met openbare registratie boven de 1.500 euro.
Coalitiescenario's: wat gebeurt er bij onderhandelingen?
Bij een centrumrechtse regering lijkt de kans op een lobbyregister beperkt. Bij een centrumlinkse regering neemt de kans daarop toe, maar ook de politieke kleur van een bewindspersoon in kwestie zal dan in toenemende mate van belang zijn. Het lobbyregister kan tot ‘vrij onderwerp’ worden gemaakt. Ondertussen blijven vooral woningbouw, migratie en economische onderwerpen de politieke agenda domineren.
Ongeacht de plannen van een kabinet over centrumlinks of centrumrechts, blijft het voor de BVPA belangrijk dat verschillende instrumenten en de bovenliggende doelen in samenhang worden bezien. Van lobbyisten mag transparantie worden verwacht. Om daadwerkelijk inzicht in besluitvorming te bevorderen is aandacht voor de belangenafweging aan de ontvangende kant van de lobby echter minstens even belangrijk. Voor dit laatste is bijvoorbeeld de lobbyparagraaf een geschikter instrument dan het register dat weer andere doelen kan dienen. Welke coalitie er ook komt, de BVPA blijft graag bijdragen aan doordacht beleid dat daadwerkelijk waarde toevoegt aan het bevorderen van onze democratie en goede besluitvorming.
Het motorblok: CDA en D66 – contrast zonder garanties
Het verschil tussen beide partijen is groot. Het CDA-programma richt zich vooral op corruptiebestrijding via "bewustwording en verplichte trainingen bij gemeentes" en op buitenlandse inmenging door een meldplicht voor giften aan religieuze instellingen uit onvrije landen.
D66 belooft expliciet "meer inzicht in pogingen om politieke besluitvorming te beïnvloeden" – de duidelijkste verwijzing naar een lobbyregister. De partij koppelt dit aan bredere transparantie-ambities: techbedrijven reguleren, desinformatie bestrijden, en interne partijdemocratie wettelijk verplichten. Zoals gebruikelijk in een verkiezingsprogramma wordt dit niet concreet ingevuld. Wat betekent "meer inzicht" eigenlijk? Komt er een verplicht register? Openbare agenda's van bewindspersonen? Uitbreiding van de lobbyparagraaf in wetsvoorstellen? Wachtperioden voor ex-politici? Sancties bij overtreding?
Lobbyregulering is ook geen expliciet onderdeel van de informatie-opdracht van Sybrand Buma. Maar wat als we nog eens doorkijken naar mogelijke coalitiepartners?
Rechts: VVD en JA21 – andere focus
De VVD heeft historisch een principieel bezwaar tegen vergaande lobbyregulering vanuit het argument van vrijheid van ondernemerschap en beperking van overheidsinterventie. Opvallend is wel JA21's voorstel om artikel 3:305a BW te schrappen – waardoor belangenorganisaties niet meer zouden kunnen procederen in het algemeen belang.
Links: GroenLinks-PvdA – concrete plannen
Mocht er over links gezocht worden, dan liggen er meer mogelijkheden. GroenLinks-PvdA komt met het meest concrete voorstel: een lobbyregister voor de Rijksoverheid waarin ambtenaren en politici vermelden met welke belangenorganisaties over welke onderwerpen contact is geweest. Daarnaast komt er toetsing van belangenverstrengeling door het College Rechtspositie Politieke Ambtsdragers in de eerste twee jaar dat bewindspersonen, Kamerleden en topambtenaren een nieuwe baan aanvaarden. Ook willen zij een maximum van 20.000 euro aan donaties aan politieke partijen, met openbare registratie boven de 1.500 euro.
Coalitiescenario's: wat gebeurt er bij onderhandelingen?
Bij een centrumrechtse regering lijkt de kans op een lobbyregister beperkt. Bij een centrumlinkse regering neemt de kans daarop toe, maar ook de politieke kleur van een bewindspersoon in kwestie zal dan in toenemende mate van belang zijn. Het lobbyregister kan tot ‘vrij onderwerp’ worden gemaakt. Ondertussen blijven vooral woningbouw, migratie en economische onderwerpen de politieke agenda domineren.
Ongeacht de plannen van een kabinet over centrumlinks of centrumrechts, blijft het voor de BVPA belangrijk dat verschillende instrumenten en de bovenliggende doelen in samenhang worden bezien. Van lobbyisten mag transparantie worden verwacht. Om daadwerkelijk inzicht in besluitvorming te bevorderen is aandacht voor de belangenafweging aan de ontvangende kant van de lobby echter minstens even belangrijk. Voor dit laatste is bijvoorbeeld de lobbyparagraaf een geschikter instrument dan het register dat weer andere doelen kan dienen. Welke coalitie er ook komt, de BVPA blijft graag bijdragen aan doordacht beleid dat daadwerkelijk waarde toevoegt aan het bevorderen van onze democratie en goede besluitvorming.