Waar de poorten tot de formatiekamer hermetisch gesloten bleven, klonk vanuit de samenleving steeds luider de roep naar een open en transparante bestuurscultuur. En waar de deuren van de samenleving tijdens de lockdowns op slot gingen, openden de beleidsvensters zich voor belangenbehartigers. Arco Timmermans, bijzonder hoogleraar public affairs aan de Universiteit Leiden: “Slimme public affairs betekent dat je weet hoe je met gebeurtenissen moet omgaan en wanneer je een koppeling kunt maken met het thema waar het nieuws over gaat. Samenwerken met bondgenoten met een groot maatschappelijk draagvlak vergroot daarbij je succes.”
Meer dan ooit werd de afgelopen twee jaar duidelijk dat veranderende omstandigheden de politieke agenda en de maatschappelijke barometer sterk beïnvloeden. Als gevolg van de coronapandemie staat bijvoorbeeld de volksgezondheid hoog op de politieke agenda en is er maatschappelijk meer aandacht voor eenzaamheid. Daarmee wordt ook de waarde duidelijk van de thema’s die zijn opgenomen in het regeerakkoord. Timmermans: “De coronapandemie vormde om uiteenlopende redenen voor velen een bedreiging, maar bracht ook kansen met zich mee, zeker voor belangenbehartigers. Zo heeft de eerste lockdown innovatief denken en digitalisering in een stroomversnelling gebracht. Het was een spin-off voor onder meer de ontwikkeling van digitaal onderwijs. Tegelijkertijd zien we, ook mede dankzij die digitalisering, dat thuiswerken in veel sectoren goed mogelijk is en dat met de auto in de file staan dus geen dagelijkse kost hoeft te zijn. Deze situatie leidt ertoe dat bijvoorbeeld het rekeningrijden nu minder gevoelig ligt dan pakweg vijf jaar geleden.”
Publikisering
De lange aanloop naar de formatie en de groeiende digitalisering gaf sommige belangenbehartigers de kans in te spelen op wat op dit moment als maatschappelijk relevant wordt ervaren. Maar daar staat een andere werkelijkheid tegenover. Timmermans: “Organisaties die voor hun lobby vooral gebruikmaken van fysieke contacten, hebben door de veranderde omstandigheden mogelijk meer nadeel gehad. Zij zijn geregeld links of rechts ingehaald door belangenbehartigers die de digitale werkelijkheid meer hebben opgepakt en daarnaast gebruikmaken van andere vormen van communicatie. Vooral de media, die meer en meer een lobbyarena is geworden, is voor menig belangenbehartiger een belangrijke bondgenoot geworden. Old school-lobby, gebaseerd op connecties, telefoonnummers in je telefoon, borrels afgaan en kennissen aan je binden, maakt in toenemende mate plaats voor meer zichtbare, publieke lobby. Dat betekent dat je jouw belang geloofwaardig moet koppelen aan een breder maatschappelijke belang waar draagvlak voor is en geld aan wordt besteed. Dit noem ik ‘publikisering’ van de lobby: een doorgaande tendens om maatschappelijk verantwoord te handelen en zichtbaar te lobbyen, omdat de vraag om verantwoording steeds strenger en breder wordt.”
Geloofwaardige verbinding
Wie de media niet zelf opzoekt – al dan niet bewust – of wie voor grote thema’s puur vanuit eigen belang lobbyt, loopt het risico op ‘naming and shaming’. Timmermans: “Als bijvoorbeeld snuggere journalisten lucht krijgen van lobby voor een thema waar weinig of geen draagvlak voor is, kan dat leiden tot forse weerstand, zowel maatschappelijk als in de Kamer. De voorgenomen afschaffing van dividendbelasting voor aandeelhouders van grote bedrijven is daar een goed voorbeeld van. Het debat over de dividendbelasting draaide vanwege de inmiddels bekende ‘geheime’ memo’s vooral om vertrouwen. Vertrouwen dat ook belangenbehartigers moeten zien te winnen. Public affairs is meer dan ooit ervoor zorgen dat je maatschappelijke positie en reputatie goed zijn. Ik zie dit als iets positiefs: er is een platform ontstaan voor verantwoording. Dit selecteert een beetje welke organisaties bij dit regeerakkoord succesvol zijn in lobby en welke minder. Hoe meer spotlights op een thema staan en hoe meer partijen zich geloofwaardig willen binden, hoe sterker de connectie is tussen bedrijven, organisaties, ngo’s en iedereen die écht wil investeren in de Nederlandse maatschappij, het onderwijs, het klimaat, de rechtstaat en aanverwante onderwerpen, zoals genderongelijkheid.”
Sophisticated public affairs
Zien waar je koppelingen kunt maken en op het juiste moment die koppeling zoeken, vraagt om nogal wat kwaliteiten van ‘de lobbyist’ anno nu. Timmermans: “Public affairs is hartstikke sophisticated. Je kunt nog zo’n groot timingstalent zijn en groot netwerk hebben, met alleen dat kom je er niet. Je hebt ook kennis nodig van het bestuurlijke speelveld, de dynamiek van (maatschappelijke) issues kunnen herkennen, op het juiste moment jouw thema daaraan weten te koppelen, geschikte bondgenoten kunnen vinden die samen met jou dat belang willen behartigen en vooral: patronen zien, begrijpen en analyseren. Als je dat ritme waarneemt en doorziet, weet je dat je aan de bak moet als je belangenbehartiger bent op dat terrein. Public affairs betekent dus óók geduld hebben. Soms moet je jaren wachten voordat je jouw thema voor het voetlicht kunt brengen, gewoonweg omdat de tijd er dan pas rijp voor is. Dat kan frustrerend zijn, maar zo is de werkelijkheid nu eenmaal. Als het wél lukt, ontstaan er waardevolle verbindingen en dwarsverbanden, zoals publiek met privaat en maatschappelijk met commercieel. Slimme, intelligente en verantwoorde public affairs bedrijven is dus bijzonder moeilijk, maar juist daarom een uitdaging van jewelste.”
Tekst: Paula van Loo
Foto: Castorly stock, via Pexels.
Publikisering
De lange aanloop naar de formatie en de groeiende digitalisering gaf sommige belangenbehartigers de kans in te spelen op wat op dit moment als maatschappelijk relevant wordt ervaren. Maar daar staat een andere werkelijkheid tegenover. Timmermans: “Organisaties die voor hun lobby vooral gebruikmaken van fysieke contacten, hebben door de veranderde omstandigheden mogelijk meer nadeel gehad. Zij zijn geregeld links of rechts ingehaald door belangenbehartigers die de digitale werkelijkheid meer hebben opgepakt en daarnaast gebruikmaken van andere vormen van communicatie. Vooral de media, die meer en meer een lobbyarena is geworden, is voor menig belangenbehartiger een belangrijke bondgenoot geworden. Old school-lobby, gebaseerd op connecties, telefoonnummers in je telefoon, borrels afgaan en kennissen aan je binden, maakt in toenemende mate plaats voor meer zichtbare, publieke lobby. Dat betekent dat je jouw belang geloofwaardig moet koppelen aan een breder maatschappelijke belang waar draagvlak voor is en geld aan wordt besteed. Dit noem ik ‘publikisering’ van de lobby: een doorgaande tendens om maatschappelijk verantwoord te handelen en zichtbaar te lobbyen, omdat de vraag om verantwoording steeds strenger en breder wordt.”
Geloofwaardige verbinding
Wie de media niet zelf opzoekt – al dan niet bewust – of wie voor grote thema’s puur vanuit eigen belang lobbyt, loopt het risico op ‘naming and shaming’. Timmermans: “Als bijvoorbeeld snuggere journalisten lucht krijgen van lobby voor een thema waar weinig of geen draagvlak voor is, kan dat leiden tot forse weerstand, zowel maatschappelijk als in de Kamer. De voorgenomen afschaffing van dividendbelasting voor aandeelhouders van grote bedrijven is daar een goed voorbeeld van. Het debat over de dividendbelasting draaide vanwege de inmiddels bekende ‘geheime’ memo’s vooral om vertrouwen. Vertrouwen dat ook belangenbehartigers moeten zien te winnen. Public affairs is meer dan ooit ervoor zorgen dat je maatschappelijke positie en reputatie goed zijn. Ik zie dit als iets positiefs: er is een platform ontstaan voor verantwoording. Dit selecteert een beetje welke organisaties bij dit regeerakkoord succesvol zijn in lobby en welke minder. Hoe meer spotlights op een thema staan en hoe meer partijen zich geloofwaardig willen binden, hoe sterker de connectie is tussen bedrijven, organisaties, ngo’s en iedereen die écht wil investeren in de Nederlandse maatschappij, het onderwijs, het klimaat, de rechtstaat en aanverwante onderwerpen, zoals genderongelijkheid.”
Sophisticated public affairs
Zien waar je koppelingen kunt maken en op het juiste moment die koppeling zoeken, vraagt om nogal wat kwaliteiten van ‘de lobbyist’ anno nu. Timmermans: “Public affairs is hartstikke sophisticated. Je kunt nog zo’n groot timingstalent zijn en groot netwerk hebben, met alleen dat kom je er niet. Je hebt ook kennis nodig van het bestuurlijke speelveld, de dynamiek van (maatschappelijke) issues kunnen herkennen, op het juiste moment jouw thema daaraan weten te koppelen, geschikte bondgenoten kunnen vinden die samen met jou dat belang willen behartigen en vooral: patronen zien, begrijpen en analyseren. Als je dat ritme waarneemt en doorziet, weet je dat je aan de bak moet als je belangenbehartiger bent op dat terrein. Public affairs betekent dus óók geduld hebben. Soms moet je jaren wachten voordat je jouw thema voor het voetlicht kunt brengen, gewoonweg omdat de tijd er dan pas rijp voor is. Dat kan frustrerend zijn, maar zo is de werkelijkheid nu eenmaal. Als het wél lukt, ontstaan er waardevolle verbindingen en dwarsverbanden, zoals publiek met privaat en maatschappelijk met commercieel. Slimme, intelligente en verantwoorde public affairs bedrijven is dus bijzonder moeilijk, maar juist daarom een uitdaging van jewelste.”
Tekst: Paula van Loo
Foto: Castorly stock, via Pexels.