Op 20 maart was voormalig topambtenaar Roel Bekker bij ons te gast om, in het bijzijn van ongeveer 40 leden, een masterclass te geven over zijn boek De Hoogste ambtenaar. De secretaris-generaal van Algemene Zaken 1945-2023: sfinx of spin? De timing van de masterclass in Nieuwspoort was (achteraf) perfect; op hetzelfde moment vond het debat over het eindverslag van informateur Putters ‘elders’ in het gebouw plaats. Als voormalig lid van het zogenaamde SG-beraad en chroniqueur van de ambtenarij was dit het perfecte moment om terug te kijken en vooruit te kijken op de dynamiek van politiek-bestuurlijk Nederland.
De heer Bekker begon zijn bijdrage met een schets van zijn persoonlijke motivatie om het boek te schrijven; zijn interesse in mensen, het gebrek aan kennis over de werking van de overheid (in tegenstelling tot het politieke) en de (in zijn ogen) overtrokken fixatie op ‘de leider’ en leiderschap. Hij nam ons mee in de ontwikkeling van de ‘hoogste ambtenaar’; van net voor de Tweede Wereldoorlog tot de huidige SG van AZ in onze tijd. Bekker maakte duidelijk dat er in ons land weinig is geregeld over de rol van de SG van AZ en de verhouding van de minister-president ten opzichte van ‘zijn’ ministersploeg.
Het zijn vooral de belangrijke gebeurtenissen, waaronder de start van de Europese Raad in de jaren ‘70 en diverse crisissen, die van invloed zijn geweest op de rol van de Minister-President. En daarmee, indirect, op de rol van de SG van AZ. Toch is Nederland in de ogen van Bekker nog vrij egalitair en is de ambtenarij, inclusief de SG van AZ, nog steeds behoorlijk ‘a-politiek’ vergeleken met andere landen. Een kenmerk van onze bestel waar Bekker, al met al, best tevreden over is. Of dat zo blijft zal de toekomst moeten uitwijzen.
Vanuit de zaal kwam de vraag wat zijn visie is op de formatie vanuit het perspectief van zijn onderzoek: het Ministerie van AZ. Zijn advies was om de aandacht niet alleen te richten op de ondersteunende staf voor de formerende partijen (deze wordt vanuit AZ geleverd). De inhoudelijke discussie aan de formatietafel wordt voornamelijk gevoed vanuit de ambtenaren van de overige ministeries. En tenslotte ‘de poppetjes’; de enige zekerheid is, volgens Bekker, dat een nieuwe premier ‘van buiten’ komt met naar verwachting betrekkelijk weinig politieke ervaring.
De conclusie van de Commissie Wetenschap & Beroepsvorming is dan ook dat het boek van Bekker ook de nieuwe premier goed van pas kan komen, want ‘als je het verleden niet kent, kun je het heden niet begrijpen en de toekomst niet vormgeven’. Tip voor de nieuwe premier; het boek is te verkrijgen bij BOOM.
Het zijn vooral de belangrijke gebeurtenissen, waaronder de start van de Europese Raad in de jaren ‘70 en diverse crisissen, die van invloed zijn geweest op de rol van de Minister-President. En daarmee, indirect, op de rol van de SG van AZ. Toch is Nederland in de ogen van Bekker nog vrij egalitair en is de ambtenarij, inclusief de SG van AZ, nog steeds behoorlijk ‘a-politiek’ vergeleken met andere landen. Een kenmerk van onze bestel waar Bekker, al met al, best tevreden over is. Of dat zo blijft zal de toekomst moeten uitwijzen.
Het gebrek aan kennis over de werking van de overheid koppelde Bekker ook aan een oproep aan de beroepsgroep; richt je in de lobby ook (en vooral) op de ambtenaar want ‘de minister die je vandaag spreekt is wat je hebt gezegd morgen weer vergeten’. Die ambtenaar mag in zijn ogen in sommige gevallen ook best wat meer honkvast worden en aan zijn netwerk bouwen."De minister die je vandaag spreekt is wat je hebt gezegd morgen weer vergeten"
Vanuit de zaal kwam de vraag wat zijn visie is op de formatie vanuit het perspectief van zijn onderzoek: het Ministerie van AZ. Zijn advies was om de aandacht niet alleen te richten op de ondersteunende staf voor de formerende partijen (deze wordt vanuit AZ geleverd). De inhoudelijke discussie aan de formatietafel wordt voornamelijk gevoed vanuit de ambtenaren van de overige ministeries. En tenslotte ‘de poppetjes’; de enige zekerheid is, volgens Bekker, dat een nieuwe premier ‘van buiten’ komt met naar verwachting betrekkelijk weinig politieke ervaring.
De conclusie van de Commissie Wetenschap & Beroepsvorming is dan ook dat het boek van Bekker ook de nieuwe premier goed van pas kan komen, want ‘als je het verleden niet kent, kun je het heden niet begrijpen en de toekomst niet vormgeven’. Tip voor de nieuwe premier; het boek is te verkrijgen bij BOOM.