‘Greenwashing’ bestrijden door precies te definiëren welke economische activiteiten als duurzaam voor het klimaat kunnen worden aangemerkt. En daarnaast bepalen dat andere economische activiteiten niet duurzaam genoemd mogen worden. Dit is wat de EU taxonomieverordening beoogt. Deze verordening biedt institutionele beleggers, zoals Nederlandse pensioenfondsen, ook de mogelijkheid om aan stakeholders te laten zien hoeveel zij doen aan duurzame klimaatinvesteringen.
De economische activiteiten waar het om gaat zijn opgenomen in een bij de verordening opgenomen ‘delegated act’, waarover de Commissie een openbare consultatie hield en waarbij twee expertcommissies advies hebben uitgebracht. Het is uitdrukkelijk de bedoeling dat deze lijst science based is. Het is de moeite waard eens door deze lijst te bladeren om te zien hoe omvangrijk de taxonomie is. Mijn indruk is dat de bestaande lijst inderdaad consistent is en je geen sporen van een verkeerde vorm van lobby ziet.
Bij het opstellen heeft de Commissie twee onderwerpen bewust nog even terzijde gelaten, uit vrees dat deze het proces onnodig zouden politiseren: energieopwekking met aardgas en met kernenergie. Sindsdien is een politiek spel op de wagen gekomen. Voorstanders van kernenergie en Frankrijk, gesteund door nog enkele Lidstaten, pleitten voor opname van kernenergie op de groene lijst, omdat kernenergie nauwelijks tot CO2-emissies leidt. Tegenstanders van kernenergie zijn echter van mening dat kernenergie toch niet kwalificeert vanwege een ander, breder criterium uit de taxonomieverordening, namelijk het ‘do no significant harm’-principe. Dit criterium zegt dat je op een reeks van andere duurzaamheidscriteria dan klimaat, geen onevenredige schade mag toebrengen. Voor kernenergie gaat het dan om veiligheid en het probleem van opslag van nucleair afval.
Aanname van een door de Commissie opgestelde delegated act kan door het Europees Parlement met een meerderheid, en door de Raad van Ministers met een gekwalificeerde meerderheid binnen een vaste voorhangperiode worden geblokkeerd. Bij uitblijven van zo’n besluit binnen deze periode treedt de delegated act in werking. Noch de Lidstaten, noch het Europees Parlement kunnen zelf een delegated act tot stand brengen of ook maar formeel amenderen.
De voorstanders van kernenergie waren er niet gerust op en hebben in de Raad van Ministers geprobeerd om de brede delegated act in gijzeling te nemen. Om aan de daarvoor vereiste gekwalificeerde meerderheid te komen, hebben zij met een aantal vooral Oost-Europese lidstaten afgesproken dat wanneer zij kernenergie zouden steunen, de voorstanders van kernenergie hen zouden steunen om ook aardgas op te nemen in de groene taxonomie. Op de Ecofin van 7 december 2021 kwam deze gecombineerde groep dichtbij, maar haalde het niet om de brede delegated act te blokkeren.
Daarmee kwam de kwestie van aardgas en kernenergie terug op de tafel van de Commissie te liggen. Zij had immers deze twee issues geparkeerd met de belofte er nog op terug te komen. Inmiddels was duidelijk geworden dat de kwestie zeer politiek omstreden was geworden. Op 31 december 2021 om kwart voor twaalf kwam de Commissie met een concept amenderende delegated act om onder voorwaarden energieopwekking met aardgas en kernenergie alsnog op de groene lijst op te nemen. Voor aardgas geldt daarbij dat de gestelde limiet voor CO2-emissies duidelijk minder zwaar is, dan de limiet voor andere technieken en daarmee eigenlijk afwijkend is van de criteria uit de taxonomieverordening. Voor kernenergie zijn de voorwaarden op het eerste gezicht erg ruim, maar ligt er iets waar experts wellicht over kunnen spreken. Dit gaf aanleiding tot veel rumoer in de pers en in het Europees Parlement. Daarbij zag de Commissie af van een openbare consultatie en gaf zij alleen de twee eerder genoemde expertgroepen kort de tijd om nog met een advies te komen.
De belangrijkste van de twee expertgroepen is het Sustainable Finance Platform, is op 21 januari met een goed gemotiveerd afwijzend advies gekomen. Het platform ziet geen noodzaak om voor aardgas af te wijken van de horizontale norm van 100 g CO2e/kWh en komt de conclusie dat kernenergie niet voldoet aan het ‘do no significant harm’-principe.
Na de adviezen zal de Commissie met haar definitieve delegated act komen; mogelijk al in de laatste week van januari of de eerste week van februari. Na indiening kan gedurende een periode van vier maanden het Europees Parlement met meerderheid en de Raad met gekwalificeerde meerderheid de delegated act verwerpen. Deze periode wordt op verzoek van de Raad of het Europees Parlement met twee maanden verlengd. Na verstrijking van deze periode treedt de delegated act in werking.[1]
Gegeven het spel tussen de lidstaten, lijkt het niet waarschijnlijk dat de Raad tot een verwerping komt, of dat de Commissie nu doorzet met aardgas en kernenergie.[2] Dat zou in het Parlement anders kunnen liggen. Belangrijk is dat bij deze procedures onthouding of niet stemmen, in wezen een stem vóór de Commissie is. De grote vraag wordt dus: wat gaat de Commissie doen?
Tenslotte leert deze geschiedenis ons ook iets over lobby in Brussel. Hoewel je het nooit zeker weet, lijkt het hier toch waarschijnlijk dat vanuit het bedrijfsleven in Brussel, vanuit specifieke economische sectoren zoals energie en kernenergie, niet zo zwaar gelobbyd is. En dat geldt mijns inziens ook voor andere sectoren bij de opstelling van de oorspronkelijke groene lijst. Het echte lobbyen, of misschien politiek armpje drukken, komt op dit moment van de lidstaten en daar tegenover van ngo’s. Verder pleit een redelijk groot deel van de financiële sector voor het ‘science based’ en neutrale karakter dat de taxonomie moet hebben, om voor stakeholders overtuigend te zijn.[3]
Maar hoe zal dat in de toekomst gaan als de taxonomieverordening bekender wordt? En zeker wanneer er onverhoopt nu een forse politieke ingreep gepleegd wordt?
Dit is een voorbeeld van een vraag waar de werkgroep Europa van de BVPA regelmatig bijeenkomsten over organiseert en waar alle BVPA-leden zich voor kunnen opgeven. Houd u dus vooral de BVPA-website in de gaten!
Tekst: Johan Barnard
Lid werkgroep Europa BVPA
Foto: Markus Distelrath, via Pexels.
Bij het opstellen heeft de Commissie twee onderwerpen bewust nog even terzijde gelaten, uit vrees dat deze het proces onnodig zouden politiseren: energieopwekking met aardgas en met kernenergie. Sindsdien is een politiek spel op de wagen gekomen. Voorstanders van kernenergie en Frankrijk, gesteund door nog enkele Lidstaten, pleitten voor opname van kernenergie op de groene lijst, omdat kernenergie nauwelijks tot CO2-emissies leidt. Tegenstanders van kernenergie zijn echter van mening dat kernenergie toch niet kwalificeert vanwege een ander, breder criterium uit de taxonomieverordening, namelijk het ‘do no significant harm’-principe. Dit criterium zegt dat je op een reeks van andere duurzaamheidscriteria dan klimaat, geen onevenredige schade mag toebrengen. Voor kernenergie gaat het dan om veiligheid en het probleem van opslag van nucleair afval.
Aanname van een door de Commissie opgestelde delegated act kan door het Europees Parlement met een meerderheid, en door de Raad van Ministers met een gekwalificeerde meerderheid binnen een vaste voorhangperiode worden geblokkeerd. Bij uitblijven van zo’n besluit binnen deze periode treedt de delegated act in werking. Noch de Lidstaten, noch het Europees Parlement kunnen zelf een delegated act tot stand brengen of ook maar formeel amenderen.
De voorstanders van kernenergie waren er niet gerust op en hebben in de Raad van Ministers geprobeerd om de brede delegated act in gijzeling te nemen. Om aan de daarvoor vereiste gekwalificeerde meerderheid te komen, hebben zij met een aantal vooral Oost-Europese lidstaten afgesproken dat wanneer zij kernenergie zouden steunen, de voorstanders van kernenergie hen zouden steunen om ook aardgas op te nemen in de groene taxonomie. Op de Ecofin van 7 december 2021 kwam deze gecombineerde groep dichtbij, maar haalde het niet om de brede delegated act te blokkeren.
Daarmee kwam de kwestie van aardgas en kernenergie terug op de tafel van de Commissie te liggen. Zij had immers deze twee issues geparkeerd met de belofte er nog op terug te komen. Inmiddels was duidelijk geworden dat de kwestie zeer politiek omstreden was geworden. Op 31 december 2021 om kwart voor twaalf kwam de Commissie met een concept amenderende delegated act om onder voorwaarden energieopwekking met aardgas en kernenergie alsnog op de groene lijst op te nemen. Voor aardgas geldt daarbij dat de gestelde limiet voor CO2-emissies duidelijk minder zwaar is, dan de limiet voor andere technieken en daarmee eigenlijk afwijkend is van de criteria uit de taxonomieverordening. Voor kernenergie zijn de voorwaarden op het eerste gezicht erg ruim, maar ligt er iets waar experts wellicht over kunnen spreken. Dit gaf aanleiding tot veel rumoer in de pers en in het Europees Parlement. Daarbij zag de Commissie af van een openbare consultatie en gaf zij alleen de twee eerder genoemde expertgroepen kort de tijd om nog met een advies te komen.
De belangrijkste van de twee expertgroepen is het Sustainable Finance Platform, is op 21 januari met een goed gemotiveerd afwijzend advies gekomen. Het platform ziet geen noodzaak om voor aardgas af te wijken van de horizontale norm van 100 g CO2e/kWh en komt de conclusie dat kernenergie niet voldoet aan het ‘do no significant harm’-principe.
Na de adviezen zal de Commissie met haar definitieve delegated act komen; mogelijk al in de laatste week van januari of de eerste week van februari. Na indiening kan gedurende een periode van vier maanden het Europees Parlement met meerderheid en de Raad met gekwalificeerde meerderheid de delegated act verwerpen. Deze periode wordt op verzoek van de Raad of het Europees Parlement met twee maanden verlengd. Na verstrijking van deze periode treedt de delegated act in werking.[1]
Gegeven het spel tussen de lidstaten, lijkt het niet waarschijnlijk dat de Raad tot een verwerping komt, of dat de Commissie nu doorzet met aardgas en kernenergie.[2] Dat zou in het Parlement anders kunnen liggen. Belangrijk is dat bij deze procedures onthouding of niet stemmen, in wezen een stem vóór de Commissie is. De grote vraag wordt dus: wat gaat de Commissie doen?
Tenslotte leert deze geschiedenis ons ook iets over lobby in Brussel. Hoewel je het nooit zeker weet, lijkt het hier toch waarschijnlijk dat vanuit het bedrijfsleven in Brussel, vanuit specifieke economische sectoren zoals energie en kernenergie, niet zo zwaar gelobbyd is. En dat geldt mijns inziens ook voor andere sectoren bij de opstelling van de oorspronkelijke groene lijst. Het echte lobbyen, of misschien politiek armpje drukken, komt op dit moment van de lidstaten en daar tegenover van ngo’s. Verder pleit een redelijk groot deel van de financiële sector voor het ‘science based’ en neutrale karakter dat de taxonomie moet hebben, om voor stakeholders overtuigend te zijn.[3]
Maar hoe zal dat in de toekomst gaan als de taxonomieverordening bekender wordt? En zeker wanneer er onverhoopt nu een forse politieke ingreep gepleegd wordt?
Dit is een voorbeeld van een vraag waar de werkgroep Europa van de BVPA regelmatig bijeenkomsten over organiseert en waar alle BVPA-leden zich voor kunnen opgeven. Houd u dus vooral de BVPA-website in de gaten!
Tekst: Johan Barnard
Lid werkgroep Europa BVPA
Foto: Markus Distelrath, via Pexels.
[1] Ook daarna kunnen Raad en Europees Parlement de delegatie nog intrekken, maar deze intrekking heeft dan geen terugwerkende kracht.
[2] Wel heeft Oostenrijk gezegd te overwegen in beroep te gaan bij het Europese Hof van Justitie wanneer kernenergie wordt opgenomen.